....ดาราศาสตร์กับการเดินเรือ...

http://www.rb-29.net/HTML/04.PAAvtnArt/PAShowScans/S02Sea/NightAttack2AltA.jpg

มนุษย์ตระหนักถึงความสำคัญและข้อได้เปรียบเชิงปริมาณของการขนส่งทางน้ำมาตั้งแต่อดีตกาล  เรือที่เดินทางอยู่ในมหาสมุทรหรือในทะเลอันกว้างใหญ่นั้น เคยสงสัยไหมว่าเหตุใดนักเดินเรือจึงเดินเรือไปยังจุดหมายปลายทางได้อย่างถูกต้องแม่นยำ การเดินเรือจึงเดินเรือไปยังจุดหมายปลายทางได้อย่างถูกต้องแม่นยำ การเดินเรือเป็นศาสตร์ที่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายจะมีเฉพาะในกลุ่มชาวเรือ หรือบุคคลที่สนใจเท่านั้น ถึงแม้ว่าปัจจุบันนี้เทคโนโลยีการเดินเรือจะเจริญก้าวหน้าเพียงใดก็ตาม แต่สิ่งที่เป็นพื้นฐานสำคัญที่นักเดินเรือที่ใช้กันมาเมื่อหลายพันปีก่อนคือ ความรู้ทางด้านดาราศาสตร์

นาวาเอกจรินทร์  บุญเหมาะ ผู้อำนวยการกองวิชาการเรือและเดินเรือ ฝ่ายศึกษา โรงเรียนนายเรือ อธิบายว่า วิชาดาราศาสตร์เกิดจากความช่างสังเกตของคนสมัยโบราณ ขณะที่เดินเรือออกจากฝั่ง  ถ้าสามารถมองเห็นที่หมายบนฝั่งได้ นักเดินเรือจะสังเกตที่หมายบนฝั่ง เพื่อให้รู้ว่าขณะนี้เรืออยู่ ณ ที่ใด  แต่เมื่อเรืออยู่ห่างจากฝั่งจนไม่สามารถมองเห็นที่หมายบนฝั่งได้ ในอดีตนักเดินเรือก็จะใช้ดวงดาวบนท้องฟ้านำทาง ซึ่งจะใช้ดาวฤกษ์  ดาวเคราะห์  ดวงอาทิตย์  และดวงจันทร์  นักดาราศาสตร์ได้เก็บข้อมูลของดวงดาวที่ทราบมาลงปฏิทิน ในการเดินเรือจะใช้ดวงดาวแค่ 57  ดวง  นักเดินเรือที่จะหาตำแหน่งของเรือในทะเลได้จะต้องศึกษาวิชาตรีโกณมิติทรงกลม  เพื่อนำมาเขียนภาพและคำนวณ และเมื่อคำนวณได้แล้วก็จะได้เส้นแสดงจุดตัดบอกตำแหน่งที่เรืออยู่ โดยจัดความสูงของดาว  3  ดวง  ถ้าเส้นทั้ง 3  เส้น มาตัดกันบริเวณใด  บริเวณนั้นคือตำแหน่งที่เรืออยู่ ดวงดาวที่ใช้บ่อย ๆ คือ ดาวฤกษ์  เนื่องจากสามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจน  เช่น  ดาวซิรีอุส  หรือดาวโจนส์  ดาวเหนือ  หรือ  อาจใช้ดวงจันทร์ในเวลากลางคืน  และดวงอาทิตย์ในเวลากลางวัน  เพราะวัตถุกลุ่มนี้ในปฏิทินเดินเรือมีข้อมูลพิกันอยู่อย่างชัดเจน  ปัจจุบันมีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกต่าง ๆ ติดตั้งในเรือ เพื่อให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ในการเดินเรือ  แต่ในกรณีที่ไฟฟ้าดับหรือเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์เสียก็จะต้องกลับมาใช้วิธีการที่คนสมัยโบราณใช้กันคือวิธีทางดาราศาสตร์

ดาราศาสตร์เป็นวิชาที่เก่าแก่ที่สุดวิชาหนึ่ง ซึ่งนักเดินเรือทุกคนจะต้องศึกษาเพื่อเป็นความรู้พื้นฐาน แต่การตรวจหาที่เรือด้วยวิธีทางดาราศาสตร์นั้น ไม่ใช่จะทำได้ในทุกโอกาส ขึ้นอยู่กับวัตถุที่จะสามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า สภาพทะเล  และสภาพของลมฟ้าอากาศวาจะเอื้ออำนวยหรือไม่  และที่สำคัญขึ้นอยู่กับประสบการณและความสามารถของแต่ละบุคคล