...การสร้างแบบจำลองระบบสุริยะ...

สุจิตรา  ศิริสวัสดิ์พิพัฒน์

ในการศึกษาด้านดาราศาสตร์ คนส่วนใหญ่มักจินตนาการไม่ได้ว่าดวงดาวต่างๆ บนท้องฟ้ามีขนาดใหญ่เพียงใด อยู่ห่างจากโลกเท่าใด    แต่หากเรานำข้อมูลในเรื่องขนาดหรือระยะทางมาทำการย่อส่วนลง แล้วใช้วิธีการเปรียบเทียบกัน ก็จะทำให้พอจินตนาการได้ จึงอยากเชิญชวนให้ลองมาสร้างแบบจำลองระบบสุริยะดู เพื่อให้เห็นภาพว่าในระบบสุริยะนั้น ถ้าเราสมมุติให้ดวงอาทิตย์มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 8 เซนติเมตร ดาวเคราะห์บริวารทั้ง 8 ของดวงอาทิตย์จะมีขนาดเท่าใด และถ้าเราเปรียบเทียบระยะทางระหว่างดาวเคราะห์บริวารทั้ง 8 กับดวงอาทิตย์ ดาวเคราะห์จะอยู่กันอย่างไร และจากแบบจำลองที่สร้างขึ้น เราสามารถจัดกลุ่มดาวเคราะห์ได้เป็นกี่กลุ่ม และเกณฑ์ที่นำมาแบ่งกลุ่มนั้นคืออะไร ในการสร้างแบบจำลองระบบสุริยะที่มานำเสนอในที่นี้ ต้องการให้เห็นภาพในลักษณะของการเปรียบเทียบขนาดของดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์บริวาร และเปรียบเทียบระยะทางระหว่างดาวเคราะห์บริวารกับดวงอาทิตย์ เพื่อสามารถจัดกลุ่มดาวเคราะห์บริวารตามเกณฑ์ที่เหมาะสม  การนำข้อมูลขนาดดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์บริวารระยะทางระหว่างดวงอาทิตย์กับดาวเคราะห์ มาใช้สร้างแบบจำลองนั้น  อาจใช้การย่อส่วนคนละมาตรา เนื่องจากถ้าใช้ในมาตราเดียวกัน จะต้องใช้ระยะทางที่ไกลมาก เช่น ถ้าย่อดวงอาทิตย์ให้มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 8 เซนติเมตร ดาวเนปจูนต้องอยู่ห่างดวงอาทิตย์เกือบ 300 เมตร ทำให้สร้างแบบจำลองยากขึ้น ตารางต่อไปนี้เป็นข้อมูลที่ใช้เพื่อการสร้างแบบจำลอง

ข้อมูลระยะทางเฉลี่ย  ขนาดดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์บริวารดัดแปลงจากหนังสือ
Observer’s Handbook 2007 หน้า 18 – 19

ขนาดของดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์บริวารย่อส่วน 1 cm ~ 1.8 แสนกิโลเมตร

อุปกรณ์ที่ใช้ในการสร้างแบบจำลอง

1. กระดาษรูปดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์บริวาร              1              แผ่น
2. กระดาษขาวขนาด 20 cm x 350 cm                   1              แผ่น
3. กาวลาเท็กซ์                                               1              หลอด
4. ดินสอ
5. กรรไกร

วิธีสร้างแบบจำลอง

1. ขีดเส้นแบ่งครึ่งกระดาษขาวตามยาว
2. ใช้ข้อมูลระยะทางเฉลี่ยของดาวเคราะห์บริวาร มาย่อส่วนโดยใช้ มาตราส่วนที่เหมาะสม เพื่อให้สามารถสร้างแบบจำลองบนกระดาษที่กำหนดให้ได้ แล้วทำเครื่องหมายแสดงตำแหน่งที่จะติดดาวเคราะห์แต่ละดวง
3. พิจารณาข้อมูลขนาดของดาวเคราะห์และระยะห่าง แล้วตัดดวงอาทิตย์และดาวเคราะห์มาติดบนกระดาษขาวตรงตำแหน่งที่กำหนดไว้ให้ถูกต้อง ยกเว้นดาวพุธ ศุกร์ และโลก อาจใช้ปากกาหรือดินสอวาด เนื่องจากมีขนาดเล็กมาก
4. พิจารณาตำแหน่งของดาวเคราะห์ทั้ง 8 ดวง  แล้วแบ่งดาวเคราะห์เป็นกลุ่ม  จะแบ่งได้กี่กลุ่มใช้อะไรเป็นเกณฑ์ในการแบ่ง

ภาพประกอบ

http://www.mattjonesblog.com/img/planets.jpg
http://hospital.moph.go.th/sikhiu/picture/planets.jpg