logo IPST4 IPST4
  • วีดิทัศน์
  • คลังภาพ
  • บทความ
  • โครงงาน
  • บทเรียน
  • แผนการสอน
  • E-Books
    • คู่มือครู
    • คู่มือการใช้หลักสูตร
    • ชุดสื่อ 60 พรรษา
    • หนังสือเรียน
    • Ebook อื่นๆ
  • Apps
  • เกี่ยวกับ scimath
  • ติดต่อเรา
  • สรุปข้อมูล
  • แผนผังเว็บไซต์
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ

  • สมัครสมาชิก
  • ลืมรหัสผ่าน
  • คำถามที่พบบ่อย
  • วีดิทัศน์
  • คลังภาพ
  • บทความ
  • โครงงาน
  • บทเรียน
  • แผนการสอน
  • E-Books
    • คู่มือครู
    • คู่มือการใช้หลักสูตร
    • ชุดสื่อ 60 พรรษา
    • หนังสือเรียน
    • Ebook อื่นๆ
  • Apps
  • เกี่ยวกับ scimath
  • ติดต่อเรา
  • สรุปข้อมูล
  • แผนผังเว็บไซต์
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ

  • สมัครสมาชิก
  • ลืมรหัสผ่าน
  • คำถามที่พบบ่อย
  • learning space
  • ระบบอบรมครู
  • ระบบการสอบออนไลน์
  • ระบบคลังความรู้
  • สสวท.
  • สำนักงานสลากกินแบ่ง
  • วีดิทัศน์
  • คลังภาพ
  • บทความ
  • โครงงาน
  • บทเรียน
  • แผนการสอน
  • E-Books
    • คู่มือครู
    • คู่มือการใช้หลักสูตร
    • ชุดสื่อ 60 พรรษา
    • E-Books อื่นๆ
  • Apps
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ
ลงชื่อเข้าสู่ระบบ

  • คำถามที่พบบ่อย
  • สมัครสมาชิก
  • Forgot your password?
ค้นหา
    
ค้นหาบทความ
กลุ่มเป้าหมาย
ระดับชั้น
สาขาวิชา/กลุ่มสาระวิชา
การกรองเปลี่ยนแปลง โปรดคลิกที่ส่งเมื่อดำเนินการเสร็จ
เลือกหมวดหมู่
    
  • บทความทั้งหมด
  • ฟิสิกส์
  • เคมี
  • ชีววิทยา
  • คณิตศาสตร์
  • เทคโนโลยี
  • โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ
  • วิทยาศาสตร์ทั่วไป
  • สะเต็มศึกษา
  • อื่น ๆ

สีของพลุที่ต่างกันเกิดจากอะไร

โดย :
สุภาวดี สาระวัน
เมื่อ :
วันจันทร์, 13 กรกฎาคม 2563
Hits
43742

           พลุไฟแสงสีต่าง ๆ ในงานเฉลิมฉลองแต่ละที่นั้น ท่านผู้อ่านเคยสังเกตและสงสัยหรือไม่ว่า เขาทำกันได้อย่างไร ทั้งสีสันที่แตกต่างหรือแม้แต่รูปร่างของพลุไฟแต่ละดวงนั้น วันนี้เราจะพาท่านไปเรียนรู้ถึงที่มาของพลุไฟสีต่าง ๆ รวมถึงวิธีการเบื้องต้นในการทำพลุไฟกันค่ะ ถ้าพร้อมแล้ว! ตามไปดูกันค่ะ!

11342 1

ภาพที่ 1 พลุดอกไม้ไฟที่แสดงแสงสีต่างๆ
ที่มา https://pixabay.com, nickgesell

          สำหรับพลุหรือดอกไม้ไฟมีความซับซ้อนกว่าประทัดเล็กน้อย เพราะพวกมันถูกอัดด้วยดินปืน ซึ่งก็คือ ดินประสิว (โพแทสเซียมไนเตรต, KNO3) ผสมกับกำมะถัน และยังมีส่วนประกอบเพิ่มเติมอื่น ๆ ด้วย และส่วนประกอบเหล่านี้เองที่ทำให้พลุมีประกายไฟที่มีสีสันแตกต่างออกไปจากประทัด ตลอดจนการจัดเรียงส่วนประกอบภายในไส้พลุและจำนวนชั้นที่ห่อหุ้มไส้พลุก็ยังทำให้พวกมันมีรูปแบบและระดับความสูงที่แสดงออกมาบนท้องฟ้าได้อย่างหลากหลาย

          ส่วนผสมหลัก ๆ ของพลุก็คือ ดินปืน กับเม็ดดาวที่เป็นก้อนกลมเล็กๆ ของเกล็ดสารประกอบซึ่งเมื่อลุกไหม้จะให้แสงสีต่างๆ เช่น สีขาว สีแดง สีเหลือง สีเขียว และสีน้ำเงินเป็นต้น ซึ่งเป็นกลไกและปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นภายในของพลุ การจะทำพลุแต่ละลูกนั้นจึงต้องอาศัยการคิดค้นที่ซับซ้อนและใช้เวลานานเพื่อสร้างความตื่นตาตื่นใจให้แก่ผู้ชมได้เป็นอย่างดี เป็นสาเหตุว่าทำไมพลุบางลูกถึงมีราคาสูงถึงหลักแสนหรือล้าน

          สำหรับหลักการเกิดปฏิกิริยาเคมีของพลุไฟนั้น  เมื่อเราจุดไฟที่ชนวนของพลุแล้ว ไฟจะลุกไหม้กระทั่งไปถึงดินปืน เมื่อโพแทสเซียมไนเตรตในดินปืนได้รับความร้อนก็จะปลดปล่อยออกซิเจนออกมา และทำให้ไฟติด เกิดการเผาไหม้และแรงปะทุส่งให้ไส้พลุพุ่งทะยานขึ้นสู่ท้องฟ้า ขณะที่ไส้พลุเดินทางขึ้นสู่ท้องฟ้า ชนวนควบคุมเวลาการระเบิดจะเกิดการเผาไหม้ เมื่อมันสัมผัสกับส่วนผสมต่าง ๆ ภายในไส้พลุ และระเบิดออก จะทำให้เม็ดดาวแตกกระจายออกมา และให้สีสันที่สวยงามที่เราเห็นบนท้องฟ้า โดยสารเคมีแต่ละชนิดจะให้สีสันต่าง ๆ กัน เช่น

    - สตรอนเชียมคาร์บอเนต (SrCO3) ให้สีแดง

    - ลิเทียมคาร์บอเนต (Li2CO3) ให้สีแดง

    - แบเรียมคลอเรต (BaClO3) ให้สีเขียว

    - คอปเปอร์ซัลเฟต (CuSO4) ให้สีฟ้า

    - แคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO3) ให้สีเหลือง

    - โซเดียมออกซาเลต (Na2C2O4) ให้สีเหลือง

    - แคลเซียมคลอไรด์ (CaCl2) ให้สีส้ม

          สีเหลือง – โซเดียม (Na) พูดถึงโซเดียมหลายๆคนอาจจะนึกถึงสารที่อยู่ในเกลือแต่รู้หรือไม่ว่าการเผาไหม้ของโซเดียมจากความร้อนนั้นจะทำให้เกิดการระเบิดสีเหลืองที่สดใส

          แสงสีแดง – โลหะสตรอนเชียม (Sr) สตรอนเซียมถูกนำมาใช้ในหน้าจอแก้วของโทรทัศน์สีรุ่นเก่า เพราะมันจะช่วยป้องกันรังสีเอกซ์ที่จะมากระทบเราได้ ถึงแม้ว่าตัวของสารจะเป็นสีเหลือง แต่เวลาเผาไหม้มันกลับให้สีแดงแทน

          สีเขียว – โลหะแบเรียม (Ba) พลุดอกไม้ไฟสีเขียวส่วนใหญ่ทำมาจากแบเรียมไนเตรทซึ่งเป็นพิษต่อการสูดดมดังนั้นสารนี้จึงไม่นิยมใช้สำหรับสิ่งอื่นๆ

          สีน้ำเงิน – ทองแดง (Cu) เฉดสีน้ำเงินถือเป็นความท้าทายที่ยิ่งใหญ่ของการผลิตพลุดอกไม้ไฟ เพราะมันมีข้อจำกัดด้านฟิสิกส์และเคมี และต้องมีอุณหภูมิที่แม่นยำจึงจะทำให้เกิดเฉดสีน้ำเงินบนท้องฟ้า

          สีขาว – อะลูมิเนียม (Al) หรือแมกนีเซียม (Mg) องค์ประกอบทางเคมีเหล่านี้มีอุณหภูมิการเผาไหม้ที่สูงที่สุด และการเพิ่มสารที่สร้างสีขาวนี้กับสีอื่นๆก็จะทำให้เกิดเฉดสีที่อ่อนลง

          จากข้อมูลข้างต้นเราจะเห็นได้ว่าแสงสีที่เกิดขึ้นจากดอกไม้ไฟนับเป็นหัวใจสำคัญที่ดึงดูดความสนใจในการแสดง กระบวนการเกิดแสงสีที่เกิดขึ้นเกิดมาจากปรากฏการณ์ทางวิทยาศาสตร์ในเรื่องของ Atomic emission spectroscopy หรือการปลดปล่อยแสงจากอะตอม ซึ่งมีกลไกการเกิดขึ้นดังนี้

11342 2

ภาพที่ 2  กลไกการปลดปล่อยแสงจากอะตอม
ที่มา https://disayaphong.wordpress.com/2008/11/12/fireworks

          เมื่ออะตอมได้รับพลังงานในรูปของความร้อน อิเล็กตรอนจะถูกกระตุ้นจากสภาวะพื้น (ground state) ขึ้นไปสู่สภาวะเร้า (excited state) ซึ่งมีระดับพลังงานสูงกว่า อะตอมจะไม่คงสภาพอยู่ในระดับนี้เนื่องจากมีพลังงานสูงเกินไปจึงลดระดับพลังงานของอิเล็กตรอนมาสู่ระดับพลังงานที่ต่ำกว่า ในขณะเดียวกันพลังงานส่วนต่างที่เกิดจากการลดระดับพลังงานจะถูกปลดปล่อยออกมาในรูปของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าตามสมการ E = hc/λ เมื่อ E คือพลังงานส่วนต่างของระดับพลังงาน, h คือค่าคงที่ของแพลงค์, c คือความเร็วของแสง และ λ คือความยาวคลื่นของรังสีที่ปลดปล่อยออกมาเป็นสีต่าง ๆ นั่นเอง

           แต่มาถึงตรงนี้แล้ว ผู้เขียนเองก็อยากจะบอกกับผู้อ่านทุกท่านว่า ถึงหลักการของการทำพลุจะง่ายสักเพียงใดตามที่กล่าวไปนั้น ก็ไม่แนะนำให้ทดลองสร้างพลุด้วยตนเองเป็นอันขาด เพราะอันตรายที่เกิดขึ้นจากความผิดพลาด อาจรุนแรงถึงชีวิต 

แหล่งที่มา

“สีในพลุดอกไม้ไฟ”. สืบค้นเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2563. จาก http://realmetro.com/สีในพลุดอกไม้ไฟ  

disayaphong. ดอกไม้ไฟ: แสงสีจากเคมีของปฏิกิริยา. สืบค้นเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2563. จาก https://disayaphong.wordpress.com/2008/11/12/fireworks/

ทรูปลูกปัญญา. 2560. ทำไมพลุถึงมีสีต่างๆกัน.  สืบค้นเมื่อวันที่ 3 กุมภาพันธ์ 2563. จาก https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/64730/-blo-sciche-sci-

 

หัวเรื่อง และคำสำคัญ
พลุไฟ, ดอกไม้ไฟ, ประทัด, แสงสีสวยงาม, สีของธาตุ
ประเภท
Text
ประเภท แบ่งตามผลผลิต สสวท.
บทความ
รูปแบบการนำเสนอ แบ่งตามผลผลิต สสวท.
สื่อสิ่งพิมพ์ในรูปแบบดิจิทัล
ลิขสิทธิ์
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)
วันที่เสร็จ
วันศุกร์, 07 กุมภาพันธ์ 2563
ผู้แต่ง หรือ เจ้าของผลงาน
สุภาวดี สาระวัน
สาขาวิชา/กลุ่มสาระวิชา
เคมี
ระดับชั้น
ม.1
ม.2
ม.3
ม.4
ม.5
ม.6
ช่วงชั้น
มัธยมศึกษาตอนต้น
มัธยมศึกษาตอนปลาย
กลุ่มเป้าหมาย
ครู
นักเรียน
บุคคลทั่วไป
  • 11342 สีของพลุที่ต่างกันเกิดจากอะไร /article-chemistry/item/11342-2020-03-06-08-05-02
    เพิ่มในรายการโปรด
  • ให้คะแนน
    Average rating
    • 1
    • 2
    • 3
    • 4
    • 5
    • Share
    • Tweet
    • Share

  • คำที่เกี่ยวข้อง
    สีของธาตุ แสงสีสวยงาม ประทัด ดอกไม้ไฟ พลุไฟ
ค้นหาบทความ
กลุ่มเป้าหมาย
ระดับชั้น
สาขาวิชา/กลุ่มสาระวิชา
การกรองเปลี่ยนแปลง โปรดคลิกที่ส่งเมื่อดำเนินการเสร็จ
  • บทความทั้งหมด
  • ฟิสิกส์
  • เคมี
  • ชีววิทยา
  • คณิตศาสตร์
  • เทคโนโลยี
  • โลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ
  • วิทยาศาสตร์ทั่วไป
  • สะเต็มศึกษา
  • อื่น ๆ
  • เกี่ยวกับ SciMath
  • ติดต่อเรา
  • สรุปข้อมูล
  • แผนผังเว็บไซต์
  • คำถามที่พบบ่อย
Scimath คลังความรู้

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ เป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่แสวงหากำไร ได้จัดทำเว็บไซต์คลังความรู้ SciMath เพื่อส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีทุกระดับการศึกษา โดยเน้นการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นหลัก หากท่านพบว่ามีข้อมูลหรือเนื้อหาใด ๆ ที่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ โปรดแจ้งให้ทราบเพื่อดำเนินการแก้ปัญหาดังกล่าวโดยเร็วที่สุด

The Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology (IPST), Ministry of Education, a non-profit organization under the Thai government, developed SciMath as a website that provides educational resources in Science, Mathematics and Technology. IPST invites visitors to use its online resources for personal, educational and other non-commercial purpose. If there are any problems, please contact us immediately.

Copyright © 2018 SCIMATH :: คลังความรู้ SciMath. Terms and Conditions. Privacy. , All Rights Reserved. 
อีเมล: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. (ให้บริการในวันและเวลาราชการเท่านั้น)