ปรากฎการณ์ปลายลิ้น
เคยมีอาการเหล่านี้กันบ้างมั๊ยคะ เช่น อยู่ดีๆ ก็นึกชื่อเพื่อนคนนั้นไม่ออก ทั้งๆ ที่เมื่อชั่วโมงที่แล้วก็ยังจำได้อยู่เลย ได้แต่พูดว่า "คนนั้นไงๆ ที่ชื่อเล่นมี บ.ใบไม้ อะ" "ชื่อจริงชื่อ วรรณๆ อะไรซักอย่างอะ จำไม่ได้ละ" นั่งเล่นคำใบ้อยู่นาน สุดท้ายชื่อนั้นก็ไม่หลุดจากปากซักที แต่พอกลับมาบ้านปุ๊บคิดออกเลยค่ะ ตอนแรกคิดว่าตัวเองกำลังจะเป็นอัลไซเมอร์ แต่พอมาหาข้อมูลดู มันเป็นเรื่องปกติของมนุษย์ค่ะ เรียกว่าเป็น ปรากฏการณ์ "ปลายลิ้น" คือ คุ้นๆ เหมือนจะนึกออก แต่นึกไม่ออก บอกไม่ถูก ปรากฏการณ์ปลายลิ้นอย่างนี้ในภาษาอังกฤษเรียกกันว่า tip-of-the-tongue เขาเปรียบเทียบกันว่าการที่เรากำลังนึกถึงชื่อของอะไรสักอย่าง แต่ไม่สามารถเรียกออกมาได้ เหมือนกับสิ่งๆ นั้นติดอยู่ที่ปลายลิ้น ไม่ยอมหลุดออกจากปากมานั่นเอง
ปรากฎการณ์ปลายลิ้นถือว่าเป็น ภาวะทางจิตวิทยาที่สัมพันธ์กับกลไกการทำงานของระบบความจำ และกลไกการดึงข้อมูลออกมาจากสมอง ซึ่งเดโบราห์ เอ็ม. เบิร์ก และเอน แมกเคย์ นักจิตวิทยา ได้อธิบายแนวคิดไว้ว่าเกิดจากการที่สมองไม่สามารถเชื่อมโยงความหมายและเสียงของคำที่ต้องการได้ อาจเกิดจากการที่เราไม่ได้ยินหรือพูดคำนั้นเป็นเวลานานค่ะ ดังนั้นต่อให้ชื่อนั้นฝังอยู่ในความจำระยะยาวก็ไม่สามารถดึงความจำออกมาได้ทั้งหมด โดยสิ่งที่นึกออกจะมาเป็นพยางค์ หรือตัวอักษรบางตัวเท่านั้น เช่น พยัญชนะตัวแรก หรือคำที่ลงท้าย หรือคำที่ใกล้เคียง
ยกตัวอย่างเช่น เพื่อนชื่อ "สมศรี" เมื่อเกิดภาวะติดที่ปลายลิ้นขึ้นมา เราจะบอกได้แค่ว่าชื่อเพื่อนคนนี้ "เหมือนขึ้นต้นด้วย ส.เสือ " "เพื่อนคนนี้ชื่อ สมๆ อะไรซักอย่างนี่แหละ" หรือ "ใช่คนที่ชื่อ สมหวัง หรือเปล่าไม่แน่ใจนะ" จะเห็นได้ว่าคำพูดที่ออกมามีส่วนที่เกี่ยวข้องกับคำที่ต้องการสื่อทั้งนั้น แต่กลับสื่อได้เพียงนิดเดียวหรือผิดความหมายทั้งหมด
ซึ่งปรากฏการณ์นี้มักจะเกิดขึ้นกับคำเฉพาะมากกว่าคำสามัญทั่วไป เช่น ชื่อคน ชื่อสถานที่ ซึ่งแน่นอนชื่อพวกนี้เรารู้จักดี แต่บางเวลาอาจดึงนำออกมาใช้ไม่ได้นั่นเอง และมักจะไปนึกออกในช่วงเวลาอื่นที่ไม่ได้นึกถึงคำนั้นๆ
นอกจากนี้ยังมีข้อมูลอื่นๆ ที่น่าสนใจอีกเยอะเลยค่ะ เช่น ปรากฏการณ์ปลายลิ้นเกิดขึ้นกับหลายๆ ชาติเลยนะคะไม่ใช่เพียงแค่ประเทศไทย โดยสามารถเกิดได้กับทุกคนก็จริง แต่พบได้ในคนที่อายุมากกว่า และคนที่อายุมากกว่าก็จะใช้เวลาในการระลึกคำนั้นนานกว่า เช่น ในช่วงวัยเด็ก อาจคิดคำที่ต้องการพูดได้ภายใน 2-3 ชั่วโมง แต่สำหรับผู้ใหญ่ที่อายุมากหน่อยอาจต้องใช้เวลาเป็นวันๆ เลยทีเดียว
สำหรับวิธีการที่ช่วยให้นึกคำนั้นออกมาได้ มีการทดลองมาแล้วว่าการใบ้ด้วยท่าทางหรือขยับมือในขณะพูด ช่วยให้นึกคำออกมาได้มากกว่า ในขณะที่กลุ่มที่ทดสอบโดยไม่ให้ขยับมือนึกออกได้น้อยมาก ดังนั้นใครที่ติดอยู่ในอาการนี้ ลองขยับไม้ขยับมือประกอบอาจช่วยให้คิดออกมาได้เร็วขึ้นค่ะ
ที่มา : www.dek-d.com
ม.5
ม.6
นักเรียน
บุคคลทั่วไป
