คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

158 / 284

เช่น Eco RI มีลำ�ดับเบสที่เป็นบริเวณจดจำ� 6 คู่เบส และมีจุดตัดจำ�เพาะเป็น G↓AATTC คือ
จุดตัดระหว่าง G และ A ส่วน HaeIII มีลำ�ดับเบสที่เป็นบริเวณจดจำ� 4 คู่เบส และมีจุดตัดจำ�เพาะเป็น
GG↓CC คือ จุดตัดระหว่าง G และ C อย่างไรก็ตามมีเอนไซม์ตัดจำ�เพาะบางชนิดที่มีบริเวณจดจำ�
และจุดตัดจำ�เพาะเหมือนกัน เช่น XmaI และ XcyI
เมื่อเอนไซม์ตัดจำ�เพาะตัดสาย DNA สายคู่ จะทำ�ให้เกิดปลายสายที่แตกต่างกันแล้วแต่ชนิด
ของเอนไซม์ ถ้าตัดสาย DNA แล้วทำ�ให้เกิดปลายสายเดี่ยวที่มีนิวคลีโอไทด์ยื่นออกมา เรียกว่า
ปลายเหนียว ถ้าเอนไซม์ตัดจำ�เพาะมีจุดตัดอยู่ตรงกันทั้งสองสายของ DNA จะทำ�ให้เกิดปลายทู่
ครูขยายความรู้ให้กับนักเรียนว่า เอนไซม์ตัดจำ�เพาะชนิดเดียวกันจะตัดสาย DNA ที่
จุดตัดจำ�เพาะที่มีลำ�ดับเบสที่เป็นบริเวณจดจำ�เดียวกัน จึงสามารถใช้ตัดสาย DNA จากสิ่งมีชีวิต
ทั้งจุลินทรีย์ พืช สัตว์ หรือ DNA ที่ได้จากการสังเคราะห์ขึ้น เช่น ผลิตภัณฑ์ PCR
คำ�ถามในหนังสือเรียนมีแนวการตอบคำ�ถามดังนี้
บริเวณจดจำ�ของเอนไซม์ตัดจำ�เพาะแต่ละชนิดมีจำ�นวนเบสเท่ากันหรือไม่ อย่างไร
เอนไซม์ตัดจำ�เพาะแต่ละชนิดอาจมีจำ�นวนลำ�ดับเบสที่เป็นบริเวณจดจำ�เท่ากัน เช่น EcoRI และ
PstI หรือไม่เท่ากันก็ได้ เช่น EcoRI และ HaeIII
การเรียงลำ�ดับเบสของ DNA แต่ละสายในบริเวณจดจำ�ของเอนไซม์ตัดจำ�เพาะมีลักษณะ
ร่วมกันอย่างไร
การเรียงลำ�ดับเบสในแต่ละสายจากปลาย 5’ ไปปลาย 3’ พบว่าจะเหมือนกันทั้งสองสาย เช่น
5’… G A A T T C …3’
3’… C T T A A G …5’
ครูให้นักเรียนสืบค้นเกี่ยวกับการเชื่อมสาย DNA ด้วยเอนไซม์ดีเอ็นเอไลเกสจากหนังสือเรียน
หรือแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ โดยมีประเด็นการอภิปรายดังนี้
เอนไซม์ตัดจำ�เพาะที่ตัดสาย DNA ที่มียีนที่ต้องการจากสิ่งมีชีวิต และเอนไซม์ตัดจำ�เพาะที่
ใช้ตัดพลาสมิดควรเป็นชนิดเดียวกันหรือไม่ อย่างไร
ปลาย DNA ที่ถูกตัดด้วยเอนไซม์ตัดจำ�เพาะสามารถเชื่อมต่อกันได้อย่างไร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 6 | เทคโนโลยีทางดีเอ็นเอ ชีววิทยา เล่ม 2 146