ฟ้าทะลายโจร(Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees) เป็นพืชสมุนไพรที่ใช้กันอย่างกว้างขวางในแถบเอเชียรวมทั้งประเทศไทย การขยายพันธุ์ฟ้าทะลายโจรทำโดยการเพาะเมล็ดเป็นหลัก อย่างไรก็ตาม การปลูกฟ้าทะลายโจรยังมีปัญหาการติดเมล็ด จากการศึกษาพบว่า ฟ้าทะลายโจรมีการถ่ายเรณูภายในดอกเดียวกัน เนื่องจากยอดเกสรเพศเมีย มีลักษณะเป็นตะขอ โค้งมาเกาะอยู่ระหว่างอับเรณูทั้งสองอัน และพบการงอกของเรณูบนยอดเกสรเพศเมียขณะที่ดอกกำลังเริ่มบาน เรณูฟ้าทะลายโจรมีลักษณะรี มีช่องเปิดตามยาว 3 ช่อง รังไข่มีออวุลเฉลี่ย 12.0 ออวุล ฝักมีเมล็ดที่สมบูรณ์เฉลี่ย 10.5 เมล็ด คิดเป็นการติดเมล็ดที่สมบูรณ์ 87.0% การศึกษาการงอกของเรณูโดยการย้อมเกสรเพศเมีย ด้วย 0.1% anilene Blue พบว่า ในดอกที่ถ่ายเรณูตามธรรมชาติ มีเรณูบนยอดเกสรเพศเมียทั้งหมด เฉลี่ย 45.1 เรณู เรณูที่งอก เฉลี่ย 42.4 เรณู คิดเป็นเรณูที่งอก 93.9% ของเรณูบนยอดเกสรเพศเมียทั้งหมด ในดอกที่ถ่ายเรณูด้วยมือ และเก็บตัวอย่างทุก 1 ชั่วโมง พบการงอกของเรณู ภายหลังการถ่ายเรณู 1 ชั่วโมง แต่ยังไม่สามารถติดตามการงอกจนถึงรังไข่ได้ เนื่องจากปัญหาเทคนิคการเตรียมตัวอย่าง ซึ่งควรจะทำการศึกษาต่อไป ---------------------------------------------------------------------------------------- Creat (Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees) is widely used as medicinal plant in Asian country including Thailand. However, the cultivation of Creat is still faced with a problem of seed set. From this study, it was found that Creat’s pollination is autogamy because the stigma hooked between the two anthers and germinated pollen was found on stigma before anthesis. Creat’s pollen type is tricolpate, elliptic shape. Average ovule per ovary was 12.0 whereas average seed per pod was 10.5, 87.0 % seed set. In vivo pollen germination on stigma was studied by staining the pistil with 0.1% anilene blue. For natural pollinated flowers, 45.1 pollens were observed on a stigma and 42.4 pollens were germinated, or 93.9% germinability. For the hand pollinated flowers, pollen germination occurred in the first hour after pollination. Nevertheless, due to the difficulty of specimen preparation, pollen tube growth through the style could not be completely observed. The sample preparation technique should be further studied