37 / 284
ทั้งนี้ นอกจากโครงการแก้มลิงจะมีขึ้นเพื่อช่วยระบายน้ำ� ลดความรุนแรงของปัญหาน้ำ�ท่วม
ในพื้นที่กรุงเทพมหานครและบริเวณใกล้เคียงแล้ว ยังเป็นการช่วยอนุรักษ์น้ำ�และสิ่งแวดล้อมอีกด้วย
โดยน้ำ�ที่ถูกกักเก็บไว้ เมื่อถูกระบายสู่คูคลอง จะไปบำ�บัดน้ำ�เน่าเสียให้เจือจางลง และในที่สุดน้ำ�
เหล่านี้จะผลักดันน้ำ�เสียให้ระบายออกไปได้
แนวคิดของโครงการแก้มลิง
แนวคิดของโครงการแก้มลิง เกิดจากการที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
มีพระราชดำ�ริถึงลิงที่อมกล้วยไว้ในกระพุ้งแก้มได้คราวละมาก ๆ จึงมีพระราชกระแสอธิบายว่า "ลิง
โดยทั่วไปถ้าเราส่งกล้วยให้ ลิงจะรีบปอกเปลือก เอาเข้าปากเคี้ยว แล้วนำ�ไปเก็บไว้ที่แก้มก่อน ลิงจะ
ทำ�อย่างนี้จนกล้วยหมดหวีหรือเต็มกระพุ้งแก้ม จากนั้นจะค่อยๆ นำ�ออกมาเคี้ยวและกลืนกินภายหลัง"
ด้วยแนวพระราชดำ�รินี้ จึงเกิดเป็น "โครงการแก้มลิง" ขึ้น เพื่อสร้างพื้นที่กักเก็บน้ำ� ไว้รอการระบาย
เพื่อใช้ประโยชน์ในภายหลัง
ลักษณะและวิธีการของโครงการแก้มลิง
ลักษณะของโครงการแก้มลิงจะดำ�เนินการระบายน้ำ�ออกจากพื้นที่ตอนบน เพื่อให้น้ำ�ไหลลง
คลองพักน้ำ�ที่ชายทะเล จากนั้นเมื่อระดับน้ำ�ทะเลลดลงจนต่ำ�กว่าน้ำ�ในคลอง น้ำ�ในคลองจะไหลลงสู่
ทะเลตามธรรมชาติ ต่อจากนั้นจะเริ่มสูบน้ำ�ออกจากคลองที่ทำ�หน้าที่แก้มลิง เพื่อทำ�ให้น้ำ�ตอนบน
ค่อย ๆ ไหลมาเอง จึงทำ�ให้เกิดน้ำ�ท่วมพื้นที่ลดน้อยลง จนในที่สุดเมื่อระดับน้ำ�ทะเลสูงกว่าระดับ
ในคลอง จึงปิดประตูระบายน้ำ� โดยให้น้ำ�ไหลลงทางเดียว (One Way Flow)
ประเภทของโครงการแก้มลิง
โครงการแก้มลิงมี 3 ขนาด คือ
1. แก้มลิงขนาดใหญ่ (Retarding Basin) คือ สระน้ำ�หรือบึงขนาดใหญ่ ที่รวบรวมน้ำ�ฝนจาก
พื้นที่บริเวณนั้น ๆ โดยจะกักเก็บไว้เป็นระยะเวลาหนึ่งก่อนที่จะระบายลงสู่ลำ�น้ำ� พื้นที่
เก็บกักน้ำ�เหล่านี้ได้แก่ เขื่อน อ่างเก็บน้ำ� ฝาย ทุ่งเกษตรกรรม เป็นต้น ลักษณะสิ่งก่อสร้าง
เหล่านี้จะมีวัตถุประสงค์อื่นประกอบด้วย เช่น เพื่อการชลประทาน เพื่อการประมง เป็นต้น
2. แก้มลิงขนาดกลาง เป็นพื้นที่ชะลอน้ำ�ที่มีขนาดเล็กกว่า ก่อสร้างในระดับลุ่มน้ำ� มักเป็นพื้นที่
ธรรมชาติ เช่น หนอง บึง คลอง เป็นต้น
3. แก้มลิงขนาดเล็ก (Regulating Reservoir) คือแก้มลิงที่มีขนาดเล็กกว่า อาจเป็นพื้นที่
สาธารณะ สนามเด็กเล่น ลานจอดรถ หรือสนามในบ้าน ซึ่งต่อเข้ากับระบบระบายน้ำ�หรือ
คลอง
ทั้งนี้แก้มลิงที่อยู่ในพื้นที่เอกชน เรียกว่า "แก้มลิงเอกชน" ส่วนที่อยู่ในพื้นที่ของราชการและ
รัฐวิสาหกิจจะเรียกว่า "แก้มลิงสาธารณะ"
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การศึกษาชีววิทยา
ชีววิทยา เล่ม 1
25