208 / 254
17.3 การทำ�งานของหน่วยไต
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. สืบค้นข้อมูล อธิบายและสรุปกลไกการกำ�จัดของเสียออกจากร่างกายโดยหน่วยไต
2. เขียนแผนผังสรุปขั้นตอนการกำ�จัดของเสียออกจากร่างกายโดยหน่วยไต
แนวการจัดการเรียนรู้
ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนโดยทบทวนเกี่ยวกับหน้าที่ของอวัยวะและโครงสร้างในระบบขับถ่ายของ
ร่างกายมนุษย์ ซึ่งแต่ละอวัยวะทำ�หน้าที่ร่วมกันในการกำ�จัดและลำ�เลียงของเสียออกจากร่างกาย ได้แก่
ไต ทำ�หน้าที่กำ�จัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบและควบคุมสมดุลของสารต่าง ๆ ท่อไต
ทำ�หน้าที่ลำ�เลียงปัสสาวะไปยังกระเพาะปัสสาวะซึ่งทำ�หน้าที่เก็บปัสสาวะ และท่อปัสสาวะทำ�หน้าที่
ลำ�เลียงปัสสาวะออกจากร่างกาย ทั้งนี้ไตเป็นอวัยวะที่สำ�คัญโดยภายในเนื้อไตมีโครงสร้างที่เป็น
หน่วยการทำ�งานที่เรียกว่า หน่วยไต ซึ่งมีจำ�นวนมากทำ�หน้าที่ในการกำ�จัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็น
องค์ประกอบและรักษาดุลยภาพของสารต่าง ๆ ในเลือดให้สมดุลอยู่เสมอ
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับกลไกการกำ�จัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ
โดยการทำ�งานของหน่วยไต โดยใช้คำ�ถาม ดังนี้
หน่วยไตสามารถสร้างปัสสาวะได้อย่างไร
คำ�ตอบของนักเรียนอาจมีได้หลากหลาย ซึ่งครูจะยังไม่สรุป จากนั้นครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูล
เกี่ยวกับการทำ�งานของหน่วยไต โดยเน้นให้นักเรียนสืบค้นเกี่ยวกับกระบวนการทำ�งานของหน่วยไต
ในการกำ�จัดของเสียที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ จากนั้นครูและนักเรียนร่วมกันอธิบายและ
สรุปโดยครูอาจใช้รูป 17.10 จากหนังสือเรียนในการอธิบายและสรุปกลไกการสร้างปัสสาวะซึ่ง
ประกอบด้วยการกรอง การดูดกลับ และการหลั่ง ครูอาจเชื่อมโยงความรู้ระหว่างการดูดกลับ และ
การหลั่ง กับวิธีการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์จากที่นักเรียนได้ศึกษามา เช่น การดูดกลับน้ำ�
เป็นการลำ�เลียงแบบออสโมซิส การดูดกลับกรดแอมิโน กลูโคส โซเดียมไอออนเป็นการลำ�เลียงแบบ
แอกทีฟทรานสปอร์ต
ครูให้นักเรียนศึกษาตาราง 17.1 ในหนังสือเรียน ซึ่งแสดงปริมาตรของของเหลวและ
ความเข้มข้นของสารต่าง ๆ ที่พบในพลาสมา ของเหลวที่ผ่านการกรองและปัสสาวะ เพื่อเปรียบเทียบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 17 | ระบบขับถ่าย
ชีววิทยา เล่ม 4
196