คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาฟิสิกส์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิชาฟิสิกส์ 27 ผลการเรียนรู้ ชั้น สาระการเรียนรู้เพิ่มเติม ๗. ทดลองและอธิบายการเกิดการสั่นพ้องของอากาศในท่อปลายเปิดหนึ่งด้าน รวมทั้งสังเกตและ อธิบายการเกิดบีต คลื่นนิ่ง ปรากฏการณ์ ดอปเพลอร์ คลื่นกระแทกของเสียง คำ�นวณปริมาณ ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง และนำ�ความรู้เรื่องเสียงไปใช้ในชีวิตประจำ�วัน - ระดับเสียงเป็นปริมาณที่บอกความดังของเสียง โดยหาได้จากลอการิทึมของอัตราส่วน ระหว่างความเข้มเสียงกับความเข้มเสียงอ้างอิงที่มนุษย์เริ่มได้ยิน ตามสมการ - ระดับสูงต่ำ�ของเสียงขึ้นกับความถี่ของเสียง เสียงที่ได้ยินมีลักษณะเฉพาะตัวแตกต่างกัน เนื่องจากมีคุณภาพเสียงแตกต่างกัน - เสียงที่มีระดับเสียงสูงมากหรือเสียงบางประเภทที่มีผลต่อสภาพจิตใจของผู้ฟังจัดเป็นมลพิษ ทางเสียง - ถ้าอากาศในท่อถูกกระตุ้นด้วยคลื่นเสียงที่มีความถี่เท่ากับความถี่ธรรมชาติของอากาศ ในท่อนั้น จะเกิดการสั่นพ้องของเสียง โดยความถี่ในการเกิดการสั่นพ้องของท่อปลายเปิด หนึ่งด้านคำ�นวณได้จากสมการ - ถ้าเสียงจากแหล่งกำ�เนิดเสียงสองแหล่งที่มีความถี่ต่างกันไม่มากมาพบกันจะเกิดบีต ทำ�ให้ได้ยินเสียงดังค่อยเป็นจังหวะ - คลื่นเสียงสองขบวนที่มีความถี่เท่ากัน มาแทรกสอดกัน จะทำ�ให้เกิดคลื่นนิ่ง - เมื่อแหล่งกำ�เนิดเสียงเคลื่อนที่โดยผู้ฟังอยู่นิ่ง ผู้ฟังเคลื่อนที่โดยแหล่งกำ�เนิดเสียงอยู่นิ่ง หรือ ทั้งแหล่งกำ�เนิดและผู้ฟังเคลื่อนที่เข้าหรือออกจากกัน ผู้ฟังจะได้ยินเสียงที่มีความถี่เปลี่ยนไป เรียกว่า ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์ - ถ้าแหล่งกำ�เนิดเสียงเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วมากกว่าอัตราเร็วเสียงในตัวกลางเดียวกัน จะเกิดคลื่นกระแทก ทำ�ให้เสียงตามแนวหน้าคลื่นกระแทกมีพลังงานสูงมากมีผลทำ�ให้ผู้สังเกต ในบริเวณใกล้เคียงได้ยินเสียงดังมาก - ความรู้เรื่องเสียงนำ�ไปประยุกต์ใช้ในด้านต่าง ๆ เช่น การปรับเทียบเสียงเครื่องดนตรี อธิบาย หลักการทำ�งานของเครื่องดนตรี การเปล่งเสียงของมนุษย์ การประมง การแพทย์ ธรณีวิทยา อุตสาหกรรม เป็นต้น 2 1 2 1 sin v   1 2 S P-S P n   0,1, 2,3,... n  1 2 1 S Q-S Q 2 n         1, 2,3,... n  A P I         0 log 10 I I  4 n v f n L  1,3,5,... n    n d  sin 0,1, 2,3,... n    n d  sin 0,1, 2,3,... n            2 1 sin n d 0,1, 2,3,... n  2 l T g   2 1 2 1 sin sin v v    1 2 S P-S P n   0,1, 2,3,... n  1 2 1 S Q-S Q 2 n         1, 2,3,... n  A P I         0 log 10 I I  4 n v f n L  1,3,5,... n    n d  sin 0,1, 2,3,... n    n d  sin 0,1, 2,3,... n            2 1 sin n d 0,1, 2,3,... n  เมื่อ