คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา 39 ผลการเรียนรู้ ชั้น สาระการเรียนรู้เพิ่มเติม ๙. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างและหน้าที่ของอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับ การเคลื่อนที่ของแมงกะพรุน หมึก ดาวทะเล ไส้เดือนดิน แมลง ปลา และนก ๑๐. สืบค้นข้อมูลและอธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของกระดูกและกล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการ เคลื่อนไหวและการเคลื่อนที่ของมนุษย์ ๑๑. สังเกตและอธิบายการทำ�งานของข้อต่อชนิดต่างๆ และการทำ�งานของกล้ามเนื้อโครงร่างที่ เกี่ยวข้องกับ การเคลื่อนไหวและการเคลื่อนที่ของมนุษย์ - ลิ้นทำ�หน้าที่รับรส โดยมีตุ่มรับรสกระจาย อยู่ทั่วผิวลิ้นด้านบน ตุ่มรับรสมีเซลล์รับรสอยู่ ภายใน เมื่อเซลล์รับรสถูกกระตุ้นด้วยสารเคมีจะกระตุ้นเดนไดรต์ของเซลล์ประสาทเกิดกระแส ประสาทส่งไปยังสมอง - ผิวหนัง มีหน่วยรับสิ่งเร้าหลายชนิด เช่น หน่วยรับสัมผัส หน่วยรับแรงกด หน่วยรับความ เจ็บปวด หน่วยรับอุณหภูมิ - สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวบางชนิดเคลื่อนที่โดยการไหลของไซโทพลาซึม บางชนิดใช้แฟลเจลลัม หรือซิเลียในการเคลื่อนที่ - สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น แมงกะพรุน เคลื่อนที่โดยอาศัยการหดตัวของเนื้อเยื่อบริเวณ ขอบกระดิ่งและแรงดันน้ำ� - หมึกเคลื่อนที่โดยอาศัยการหดตัวของกล้ามเนื้อบริเวณลำ�ตัว ทำ�ให้น้ำ�ภายในลำ�ตัวพ่น ออกมาทางไซฟอน ส่วนดาวทะเลใช้ระบบท่อน้ำ�ในการเคลื่อนที่ - ไส้เดือนดินมีการเคลื่อนที่โดยอาศัยการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อวงและกล้ามเนื้อ ตามยาวซึ่งทำ�งานในสภาวะตรงกันข้าม - แมลงเคลื่อนที่โดยใช้ปีกหรือขา ซึ่งมีกล้ามเนื้อภายในเปลือกหุ้มทำ�งานในสภาวะตรงกันข้าม - สัตว์มีกระดูกสันหลัง เช่น ปลา เคลื่อนที่โดยอาศัยการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อที่ ยึดติดอยู่กับกระดูกสันหลังทั้ง ๒ ข้าง ทำ�งานในสภาวะตรงกันข้าม และมีครีบที่อยู่ในตำ�แหน่ง ต่างๆ ช่วยโบกพัดในการเคลื่อนที่ ส่วนนกเคลื่อนที่โดยอาศัยการหดตัวและคลายตัวของ กล้ามเนื้อ กดปีกกับกล้ามเนื้อยกปีกซึ่งทำ�งานในสภาวะตรงกันข้าม - มนุษย์เคลื่อนที่โดยอาศัยการทำ�งานของกระดูกและกล้ามเนื้อซึ่งยึดกันด้วยเอ็นยึดกระดูก - บริเวณที่กระดูกตั้งแต่ ๒ ชิ้นมาต่อกัน เรียกว่า ข้อต่อ และยึดกันด้วยเอ็นยึดข้อ - กระดูกเป็นเนื้อเยื่อที่ใช้ค้ำ�จุนและทำ�หน้าที่ในการเคลื่อนไหวของร่างกาย แบ่งตามตำ�แหน่ง ได้เป็นกระดูกแกนและกระดูกรยางค์