คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา 38 ผลการเรียนรู้ ชั้น สาระการเรียนรู้เพิ่มเติม ๔. อธิบายและสรุปเกี่ยวกับโครงสร้างของระบบประสาทส่วนกลางและระบบประสาทรอบนอก ๕. สืบค้นข้อมูล อธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของส่วนต่างๆ ในสมองส่วนหน้า สมองส่วนกลาง สมองส่วนหลัง และไขสันหลัง ๖. สืบค้นข้อมูล อธิบาย เปรียบเทียบ และยกตัวอย่างการทำ�งานของระบบประสาทโซมาติก และระบบประสาทอัตโนวัติ ๗. สืบค้นข้อมูล อธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของ ตา หู จมูก ลิ้น และผิวหนังของมนุษย์ ยกตัวอย่างโรคต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง และบอกแนวทางในการดูแลป้องกัน และรักษา ๘. สังเกตและอธิบายการหาตำ�แหน่งของจุดบอด โฟเวีย และความไวในการรับสัมผัสของผิวหนัง - สมองแบ่งออกเป็น ๓ ส่วน คือ สมองส่วนหน้า สมองส่วนกลาง และสมองส่วนหลัง สมอง แต่ละส่วนจะควบคุมการทำ�งานของร่างกายแตกต่างกัน โดยมีเส้นประสาทที่แยกออกจากสมอง ๑๒ คู่ ไปยังอวัยวะต่างๆ ซึ่งบางคู่ทำ�หน้าที่รับความรู้สึกเข้าสู่สมอง หรือนำ�คำ�สั่งจากสมอง ไปยังหน่วยปฏิบัติงาน หรือทำ�หน้าที่ทั้งสองอย่าง - ไขสันหลังเป็นส่วนที่ต่อจากสมองอยู่ภายในกระดูกสันหลัง และมีเส้นประสาทแยกออกจาก ไขสันหลังเป็นคู่ ซึ่งทำ�หน้าที่ประมวลผลการตอบสนองโดยไขสันหลัง เช่น การเกิดรีเฟล็กซ์ ชนิดต่างๆ และการถ่ายทอดกระแสประสาทระหว่างไขสันหลังกับสมอง - เส้นประสาทไขสันหลังทุกคู่จะทำ�หน้าที่รับความรู้สึกเข้าสู่ไขสันหลังและนำ�คำ�สั่งออกจาก ไขสันหลัง - ระบบประสาทรอบนอกส่วนที่สั่งการแบ่งเป็น ระบบประสาทโซมาติกซึ่งควบคุมการทำ�งาน ของกล้ามเนื้อโครงร่าง และระบบประสาทอัตโนวัติ ซึ่งควบคุมการทำ�งานของกล้ามเนื้อหัวใจ กล้ามเนื้อเรียบ และต่อมต่างๆ - ระบบประสาทอัตโนวัติแบ่งการทำ�งานเป็น ๒ ระบบ คือ ระบบประสาทซิมพาเทติก และ ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ซึ่งส่วนใหญ่ทำ�งานตรงกันข้ามเพื่อรักษาดุลยภาพของ กระบวนการต่างๆ ในร่างกาย - ตา หู จมูก ลิ้น และผิวหนัง เป็นอวัยวะรับความรู้สึกที่รับสิ่งเร้าที่แตกต่างกัน จึงมีความสำ�คัญ ที่ควรดูแล ป้องกัน และรักษาให้สามารถทำ�งานได้เป็นปกติ - ตาประกอบด้วยชั้นสเคลอรา โครอยด์และเรตินา เลนส์ตาเป็นเลนส์นูนอยู่ถัดจากกระจกตา ทำ�หน้าที่รวมแสงจากวัตถุไปที่เรตินาซึ่งประกอบด้วยเซลล์รับแสงและเซลล์ประสาทที่นำ� กระแสประสาทสู่สมอง - หูประกอบด้วย ๓ ส่วน คือ หูส่วนนอก หูส่วน กลาง และหูส่วนใน ภายในหูส่วนในมีคอเคลีย ซึ่งทำ�หน้าที่รับและเปลี่ยนคลื่นเสียงเป็นกระแสประสาท นอกจากนี้ยังมีเซมิเซอร์คิวลาร์ แคเเนลทำ�หน้าที่รับรู้เกี่ยวกับการทรงตัวของร่างกาย - จมูกมีเซลล์ประสาทรับกลิ่นอยู่ภายในเยื่อบุจมูก ที่เป็นตัวรับสารเคมีบางชนิดแล้วเกิดกระแส ประสาทส่งไปยังสมอง