คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิชาชีววิทยา 36 ผลการเรียนรู้ ชั้น สาระการเรียนรู้เพิ่มเติม ๑๘. สืบค้นข้อมูล อธิบาย และเปรียบเทียบโครงสร้างและหน้าที่ในการกำ�จัดของเสียออกจาก ร่างกายของฟองน้ำ� ไฮดรา พลานาเรีย ไส้เดือนดิน แมลง และสัตว์มีกระดูกสันหลัง ๑๙. อธิบายโครงสร้างและหน้าที่ของไต และโครงสร้างที่ใช้ลำ�เลียงปัสสาวะออกจากร่างกาย ๒๐. อธิบายกลไกการทำ�งานของหน่วยไตในการกำ�จัดของเสียออกจากร่างกาย และเขียนแผนผัง สรุปขั้นตอนการกำ�จัดของเสียออกจากร่างกายโดยหน่วยไต ๒๑. สืบค้นข้อมูล อธิบายและยกตัวอย่างเกี่ยวกับความผิดปกติของไตอันเนื่องมาจากโรคต่างๆ - อวัยวะที่เกี่ยวข้องกับการสร้างและตอบสนองของลิมโฟไซต์ประกอบด้วย ต่อมน้ำ�เหลือง ทอนซิล ม้าม ไทมัส และเนื้อเยื่อน้ำ�เหลืองที่ผนังลำ�ไส้เล็ก - การสร้างภูมิคุ้มกันแบบจำ�เพาะของร่างกายมี ๒ แบบ คือ ภูมิคุ้มกันก่อเองและภูมิคุ้มกันรับมา - การได้รับวัคซีนหรือทอกซอยด์เป็นตัวอย่างของภูมิคุ้มกันก่อเอง โดยการกระตุ้นให้ร่างกาย สร้างภูมิคุ้มกันขึ้น ด้วยวิธีการให้สารที่เป็นแอนติเจนเข้าสู่ร่างกาย ส่วนภูมิคุ้มกันรับมา เป็นการรับแอนติบอดีโดยตรง เช่น การได้รับซีรัม การได้รับน้ำ�นมแม่ - เอดส์ ภูมิแพ้ และการสร้างภูมิต้านทานต่อเนื้อเยื่อตนเอง เป็นตัวอย่างของอาการที่เกิดจาก ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ทำ�งานผิดปกติ - อะมีบาและพารามีเซียมเป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวที่มีคอนแทรกไทล์แวคิวโอลทำ�หน้าที่ในการ กำ�จัดและรักษาดุลยภาพของน้ำ�และ แร่ธาตุในเซลล์ - ฟองน้ำ�และไฮดรามีเซลล์ส่วนใหญ่สัมผัสกับน้ำ�โดยตรง ของเสียจึงถูกกำ�จัดออกโดย การแพร่สู่สภาพแวดล้อม - พลานาเรียใช้เฟลมเซลล์ซึ่งกระจายอยู่ ๒ ข้าง ตลอดความยาวของลำ�ตัวทำ�หน้าที่ขับถ่าย ของเสีย - ไส้เดือนดินใช้เนฟริเดียม แมลงใช้มัลพิเกียนทิวบูล และสัตว์มีกระดูกสันหลังใช้ไต ในการขับถ่ายของเสีย - ไตเป็นอวัยวะที่ทำ�หน้าที่เกี่ยวกับการขับถ่ายและรักษาดุลยภาพของน้ำ�และแร่ธาตุในร่างกาย - ไตประกอบด้วยบริเวณส่วนนอกที่เรียกว่า คอร์เท็กซ์ และบริเวณส่วนในที่เรียกว่า เมดัลลา และบริเวณส่วนปลายของเมดัลลาจะยื่นเข้าไปจรดกับส่วนที่เป็นโพรงเรียกว่า กรวยไต โดย กรวยไตจะต่อกับท่อไตซึ่งทำ�หน้าที่ลำ�เลียงปัสสาวะไปเก็บไว้ที่กระเพาะปัสสาวะเพื่อขับถ่าย ออกนอกร่างกาย