คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ 25 ๖. ทักษะที่สำ�คัญในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ การดำ�รงชีวิตและประกอบอาชีพในศตวรรษที่ ๒๑ นั้น มีความคาดหวัง ให้พลเมืองในศตวรรษนี้เป็นผู้มีความรอบรู้ เป็นนักคิดและนักแก้ปัญหา สามารถ นำ�ความรู้มาใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม และทันท่วงที ดังนั้นในการจัดการ เรียนรู้วิทยาศาสตร์ ผู้สอนจึงจำ�เป็นต้องออกแบบและวางแผนการจัดการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ที่เน้นการพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียนในด้านต่างๆ ทั้งด้านองค์ความรู้ หรือแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ ด้านทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ด้านทักษะ การคิดระดับสูง ด้านทักษะที่จำ�เป็นสำ�หรับศตวรรษที่ ๒๑ และด้านทักษะอื่น ๆ ตลอดจนด้านเจตคติทางวิทยาศาสตร์ เพื่อให้ผู้เรียนเป็นนักเรียนรู้ นักคิด เชื่อมั่น ยึดถือและศรัทธาในการใช้ความรู้วิทยาศาสตร์ในทางที่สร้างสรรค์ สามารถนำ� ความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง และผู้อื่นอย่างมีคุณธรรม เป็นกำ�ลังสำ�คัญ ในการพัฒนาประเทศชาติ ตลอดจนเป็นพลเมืองของโลกที่ดำ�รงชีวิตในสังคม แห่งศตวรรษที่ ๒๑ อย่างมีคุณค่า ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (Science Process Skills) การเรียนรู้ทางวิทยาศาสตร์ จำ�เป็นต้องใช้ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตร์เพื่อนำ�ไปสู่การสืบเสาะค้นหา ผ่านการสังเกต ทดลองสร้าง แบบจำ�ลอง และวิธีการอื่น ๆ เพื่อนำ�ข้อมูล สารสนเทศและหลักฐานเชิงประจักษ์ มาสร้างคำ�อธิบายเกี่ยวกับแนวคิดหรือองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ (Padilla, 1990; วรรณทิพา, ๒๕๔๐) ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ประกอบด้วย ทักษะการสังเกต (Observing) เป็นความสามารถในการใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายๆ อย่างเข้าไปสำ�รวจวัตถุหรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ ในธรรมชาติหรือจากการ ทดลองโดยไม่ลงความคิดเห็นของผู้สังเกตลงไปด้วย ประสาทสัมผัสทั้ง ๕ อย่าง ได้แก่ การดู การฟังเสียง การดมกลิ่น การชิมรส และการสัมผัส ทักษะการวัด (Measuring) เป็นความสามารถในการเลือกใช้เครื่องมือในการวัดปริมาณต่างๆ ได้อย่าง เหมาะสม รวมถึงความสามารถในการหาปริมาณของสิ่งต่างๆ จากเครื่องมือ ที่เลือกใช้ออกมาเป็นตัวเลขได้ถูกต้องและรวดเร็ว พร้อมระบุหน่วยของการ วัดได้อย่างถูกต้อง ทักษะการลงความเห็นจากข้อมูล (Inferring) เป็นความสามารถในการคาดเดาอย่างมีหลักการเกี่ยวกับเหตุการณ์หรือ ปรากฏการณ์ โดยใช้ข้อมูล (Data) หรือสารสนเทศ (Information) ที่เคย เก็บรวบรวมไว้ในอดีต ทักษะการจำ�แนกประเภท (Classifying) เป็นความสามารถในการแยกแยะ จัดพวกหรือจัดกลุ่มสิ่งต่างๆ ที่สนใจ เช่น วัตถุสิ่งมีชีวิต ดาวและเทหวัตถุต่าง ๆ หรือปรากฏการณ์ที่ต้องการศึกษา ออกเป็นหมวดหมู่ นอกจากนี้ยังหมายถึงความสามารถในการเลือกและ ระบุเกณฑ์หรือลักษณะร่วมลักษณะใดลักษณะหนึ่งของสิ่งต่างๆ ที่ต้องการ จำ�แนก ทักษะการหาความสัมพันธ์ของสเปซกับเวลา (Relationship of Space and Time) สเปซคือพื้นที่ที่วัตถุครอบครอง ในที่นี้อาจเป็นตำ�แหน่ง รูปร่าง รูปทรงของ วัตถุ สิ่งเหล่านี้อาจมีความสัมพันธ์กัน ดังนี้