คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

การวิเคราะห์ผลการเรียนรู้ แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรู้ ด้านความรู้ 1. การเกิดระบบสุริยะ 2. การแบ่งเขตบริวารของดวงอาทิตย์ 3. ลักษณะดาวเคราะห์ที่เอื้อต่อการดำ�รงชีวิต และดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ ด้านทักษะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ การหาความสัมพันธ์ของสเปซกับเวลา ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 1. การสื่อสารสารสนเทศและการรู้เท่าทันสื่อ 2. การคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา 3. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะผู้นำ� ด้านจิตวิทยาศาสตร์ 1. การใช้วิจารณญาณ 2. ความใจกว้าง 3. ความอยากรู้อยากเห็น 4. การเห็นคุณค่าทางวิทยาศาสตร์ 1. นำ�เข้าสู่บทเรียน โดยให้นักเรียนดูวีดิทัศน์หรือโปรแกรมด้านดาราศาสตร์ ที่แสดงองค์ประกอบของระบบสุริยะ เพื่อทบทวนความรู้เดิม แล้วร่วมกัน อภิปรายโดยใช้คำ�ถามดังตัวอย่างต่อไปนี้ - ระบบสุริยะมีองค์ประกอบใดบ้าง และมีขอบเขตสิ้นสุด ณ บริเวณใด - องค์ประกอบต่าง ๆ อยู่รวมกันเป็นบริวารของดวงอาทิตย์ได้อย่างไร - องค์ประกอบของระบบสุริยะเกิดขึ้นมาจากแหล่งกำ�เนิดเดียวกันหรือไม่ 2. ทำ�กิจกรรมร่วมกันเป็นกลุ่ม โดยปฏิบัติกิจกรรม ดังตัวอย่างต่อไปนี้ 2.1 สืบค้นข้อมูล นำ�เสนอผลงาน และร่วมกันอภิปราย เกี่ยวกับการกำ�เนิด ระบบสุริยะ โดยมีประเด็นสำ�คัญ คือ - แหล่งกำ�เนิดและธาตุที่เป็นองค์ประกอบของแหล่งกำ�เนิด - ความสัมพันธ์ระหว่างกระบวนการเกิดกับการแบ่งเขตบริวาร ของดวงอาทิตย์ 2.2 สืบค้นข้อมูล นำ�เสนอผลงาน และร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับดาวเคราะห์- นอกระบบสุริยะที่เอื้อต่อการดำ�รงชีวิต และการค้นพบดาวเคราะห์- นอกระบบสุริยะที่มีลักษณะคล้ายโลก พร้อมยกตัวอย่างประกอบ 3. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อสรุปองค์ความรู้ตามประเด็นในข้อ 2 4. ร่วมกันขยายความรู้ โดยตั้งคำ�ถาม สืบค้นข้อมูล ข่าว หรืองานวิจัยต่าง ๆ และร่วมกันอภิปราย โดยใช้คำ�ถามดังตัวอย่างต่อไปนี้ - ถ้าอัตราเร็วในการโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์เปลี่ยนแปลงไป จะส่งผลกระทบต่อโลกอย่างไร - โลกจะมีโอกาสถูกวัตถุที่เป็นองค์ประกอบอื่น ๆ ของระบบสุริยะชน หรือไม่ อย่างไร - มีดาว เคราะห์นอกระบบสุ ริ ยะที่มนุษย์อาศัยอยู่ ได้หรือไม่ เพราะเหตุใด ด้านความรู้ การเกิดระบบสุริยะ การแบ่งเขตบริวารของดวงอาทิตย์ ลักษณะดาวเคราะห์ที่เอื้อต่อการดำ�รงชีวิต และ ดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ จากผลงานและ การตอบคำ�ถามระหว่างการนำ�เสนอผลงาน การร่วม อภิปรายเพื่อสรุปองค์ความรู้ และแบบฝึกหัดหรือ แบบทดสอบ ด้านทักษะ 1. การหาความสัมพันธ์ระหว่างสเปซกับสเปซ และสเปซ กับเวลา จากผลงานที่นำ�เสนอให้เห็นการเปลี่ยนแปลง ระหว่างกระบวนการเกิดดวงอาทิตย์และบริวารของ ดวงอาทิตย์ 2. การสื่อสารสารสนเทศและการรู้เท่าทันสื่อ จาก การสืบค้นข้อมูล และการนำ�เสนอผลงาน 3. การคิดอย่างมีวิจารณญาณและการแก้ปัญหา จากการร่วมอภิปรายข้อมูล หรือข่าวเกี่ยวกับผล จากองค์ประกอบของระบบสุริยะที่มีต่อโลกหรือ การดำ�รงชีวิต และความเป็นไปได้ที่จะมีสิ่งมีชีวิต บนดาวเคราะห์อื่นๆ 4. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะผู้นำ� จาก การแบ่งหน้าที่รับผิดชอบในการทำ�งานกลุ่ม ตัวชี้วัด 8. อธิบายกระบวนการเกิดระบบสุริยะ การแบ่งเขตบริวารของดวงอาทิตย์ และลักษณะของดาวเคราะห์ที่เอื้อต่อการดำ�รงชีวิต 174