คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

วิทยาศาสตร์กายภาพ (ฟิสิกส์) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 การวิเคราะห์ตัวชี้วัด แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินตัวชี้วัด ตัวชี้วัด 8. สังเกตและอธิบายแรงแม่เหล็กที่กระทำ�ต่ออนุภาคที่มีประจุไฟฟ้าที่เคลื่อนที่ในสนามแม่เหล็ก และแรงแม่เหล็กที่กระทำ�ต่อลวดตัวนำ�ที่มีกระแสไฟฟ้าผ่านใน สนามแม่เหล็ก รวมทั้งอธิบายหลักการทำ�งานของมอเตอร์ ด้านความรู้ 1. ในบริเวณที่มีสนามแม่เหล็ก เมื่อมีอนุภาคที่มี ประจุไฟฟ้าเคลื่อนที่โดยไม่อยู่ในแนวเดียว กับสนามแม่เหล็ก จะถูกแรงแม่เหล็กกระทำ� 2. ในบริเวณที่มีสนามแม่เหล็ก เมื่อมีลวดตัวนำ� ที่มีกระแสไฟฟ้าผ่านโดยที่กระแสไฟฟ้าไม่อยู่ ในแนวเดียวกับสนามแม่เหล็ก ลวดตัวนำ� จะถูกแรงแม่เหล็กกระทำ� 3. หลักการทำ�งานของมอเตอร์ ด้านทักษะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. การสังเกต (การเบนของลำ�อิเล็กตรอนของ หลอดรังสีแคโทด การเคลื่อนที่ของลวด ตัวนำ� การทำ�งานของมอเตอร์) 2. การลงความเห็นจากข้อมูล (จากการอภิปราย ผลการสังเกต) 3. การพยากรณ์ (การคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้น เมื่อนำ�แท่งแม่เหล็กมาใกล้หลอดรังสีแคโทด และ เมื่อให้กระแสไฟฟ้าผ่านลวดตัวนำ�ที่ วางอยู่ในสนามแม่เหล็ก 1. นำ�เข้าสู่บทเรียนเพื่อศึกษาเกี่ยวกับการเคลื่อนที่ของอนุภาคที่มีประจุไฟฟ้า ในสนามแม่เหล็ก โดยให้ความรู้เกี่ยวกับหลอดรังสีแคโทด จากนั้นสาธิต หรือใช้วีดิทัศน์แสดงการทำ�งานของหลอดรังสีแคโทด ให้นักเรียนสังเกต ลำ�อิเล็กตรอนภายในหลอด โดยตั้งคำ�ถามว่า ถ้านำ�แท่งแม่เหล็กมาใกล้ หลอดรังสีแคโทด จะเกิดอะไรขึ้นกับลำ�อิเล็กตรอน อภิปรายร่วมกัน 2. สาธิตหรือใช้วีดิทัศน์แสดงการหันขั้วแม่เหล็กเข้าหาหลอดรังสีแคโทด ในแนวต่างๆ ที่ทำ�ให้เห็นลำ�อิเล็กตรอนเบนไปแตกต่างกัน อภิปรายร่วมกัน เกี่ยวกับสาเหตุที่ทำ�ให้ลำ�อิเล็กตรอนเบี่ยงเบนไปจากแนวเดิม เพื่อนำ�ไปสู่ ข้อสรุปเกี่ยวกับแรงแม่เหล็กที่กระทำ�ต่ออนุภาคที่มีประจุไฟฟ้าเคลื่อนที่ ในสนามแม่เหล็ก 3. สาธิตหรือใช้วีดิทัศน์แสดงการเคลื่อนที่ของลวดตัวนำ�ที่วางอยู่ในสนามแม่เหล็ก เมื่อให้กระแสไฟฟ้าผ่าน อภิปรายร่วมกันและให้ความรู้เพิ่มเติม เพื่อนำ� ไปสู่ข้อสรุปเกี่ยวกับแรงแม่เหล็กที่กระทำ�กับลวดตัวนำ�ที่มีกระแสไฟฟ้า วางในสนามแม่เหล็ก 4. สาธิตการทำ�งานของมอเตอร์อย่างง่าย แล้วอภิปรายร่วมกันเกี่ยวกับสาเหตุ ที่ทำ�ให้ขดลวดของมอเตอร์หมุนได้ เพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปว่า แกนของมอเตอร์ หมุน เนื่องจากรอบแกนมีขดลวดพันอยู่และขดลวดวางอยู่ในสนามแม่เหล็ก จะได้รับแรงแม่เหล็กกระทำ�เมื่อมีกระแสไฟฟ้าผ่าน จึงทำ�ให้ขดลวดและ แกนหมุน 5. ร่วมกันอภิปรายและสรุปเกี่ยวกับแรงแม่เหล็กที่กระทำ�ต่ออนุภาคที่มี ประจุไฟฟ้าและลวดตัวนำ�ที่มีกระแสไฟฟ้าผ่านในสนามแม่เหล็ก รวมทั้ง หลักการทำ�งานของมอเตอร์ 6. อาจให้นักเรียนทำ�กิจกรรมขยายความรู้เพิ่มเติม เช่น ประดิษฐ์มอเตอร์ อย่างง่าย ด้านความรู้ แรงแม่เหล็กที่กระทำ�ต่ออนุภาคที่มีประจุไฟฟ้า และลวดตัวนำ�ที่มีกระแสไฟฟ้าผ่านในสนามแม่เหล็ก รวมทั้งหลักการทำ�งานของมอเตอร์ จากคำ�ถาม ตรวจสอบความเข้าใจระหว่างเรียน การสรุปคำ�ถาม ท้ายบทและแบบทดสอบ ด้านทักษะ 1. การสังเกต การคิดอย่างมีวิจารณญาณและการลง ความเห็นจากข้อมูล จากการอภิปรายเกี่ยวกับ ผลการสังเกตและการสรุป 2. การพยากรณ์ จากการตอบคำ�ถาม ด้านจิตวิทยาศาสตร์ ความอยากรู้อยากเห็น ความมีเหตุผล และการเห็น คุณค่าทางวิทยาศาสตร์ จากการอภิปรายร่วมกัน 139