คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

วิทยาศาสตร์กายภาพ (ฟิสิกส์) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 การวิเคราะห์ตัวชี้วัด แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินตัวชี้วัด ตัวชี้วัด 5. สังเกตและอธิบายผลของความเร่งที่มีต่อการเคลื่อนที่แบบต่าง ๆ ของวัตถุ ได้แก่ การเคลื่อนที่แนวตรง การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล์ การเคลื่อนที่แบบวงกลมและ การเคลื่อนที่แบบสั่น ด้านความรู้ 1. การเคลื่อนที่ด้วยความเร่งคงตัวภายใต้ แรงโน้มถ่วงโลกเท่านั้น เป็นการตกแบบเสรี 2. การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล์ เป็นการเคลื่อนที่ แนวโค้งด้วยความเร่งคงตัวในแนวดิ่ง 3. การเคลื่อนที่แบบวงกลมเป็นการเคลื่อนที่ แนวโค้งที่ความเร่งมีทิศทางตั้งฉากกับความเร็ว ตลอดเวลาและมีทิศเข้าสู่ศูนย์กลางของวงกลม 4. การเคลื่อนที่แบบสั่นเป็นการเคลื่อนที่กลับไป กลับมาด้วยความเร่งมีทิศทางเข้าสู่จุดที่ แรงลัพธ์เป็นศูนย์ เรียกจุดนี้ว่าตำ�แหน่งสมดุล ด้านทักษะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. การสังเกต (การเคลื่อนที่แบบต่าง ๆ) 2. การลงความเห็นจากข้อมูล (การอภิปรายผล การสังเกตที่ได้จากการทำ�กิจกรรม) ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 1. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะผู้นำ� 2. การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (จากการวิเคราะห์ และลงข้อสรุปเกี่ยวกับผลของความเร่งที่มี ต่อการเคลื่อนที่แบบต่าง ๆ) 1. นำ�เข้าสู่บทเรียนโดยอภิปรายและทบทวนเกี่ยวกับกิจกรรมการเคลื่อนที่ ของวัตถุในแนวดิ่งที่ได้เรียนรู้มาก่อนหน้านี้ และชี้ให้เห็นว่าการเคลื่อนที่ ดังกล่าวเป็นการเคลื่อนที่ภายใต้แรงโน้มถ่วงโลก ซึ่งนำ�ไปอธิบายการตกแบบเสรี 2. ตั้งคำ�ถามว่า ถ้าความเร่งมีทิศทางไม่อยู่ในแนวเดียวกันกับการเคลื่อนที่ วัตถุมีแนวทางการเคลื่อนที่อย่างไร อภิปรายร่วมกัน 3. ยกสถานการณ์หรือสาธิตการเคลื่อนที่ของวัตถุในแนวโค้งแบบวงกลม และแบบสั่น พร้อมทั้งให้นักเรียนอภิปรายเกี่ยวกับทิศทางการเคลื่อนที่ ของวัตถุ ความเร็ว และความเร่ง 4. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มทำ�กิจกรรมเพื่อศึกษาเวลาของการเคลื่อนที่แนวโค้ง เช่น ปล่อยวัตถุหนึ่งให้ตกในแนวดิ่งและดีดอีกวัตถุหนึ่งออกในแนวระดับ ที่ความสูงเดียวกันและพร้อมกัน เพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า เวลาที่ใช้ในการตก ในแนวดิ่งและเวลาที่ใช้ในการเคลื่อนที่แนวโค้งเท่ากัน เมื่อวัตถุเคลื่อนที่ จากความสูงเดียวกันและไม่คิดแรงต้านอากาศ 5. ให้นักเรียนวิเคราะห์เวกเตอร์ความเร็วและความเร่งของวัตถุที่ตำ�แหน่งต่าง ๆ บนเส้นโค้งของการเคลื่อนที่ จากรูปที่กำ�หนดให้ 6. อภิปรายร่วมกันจนได้ข้อสรุปว่า การเคลื่อนที่ในแนวโค้งเป็นการเคลื่อนที่ ในแนวราบและแนวดิ่งพร้อมกันและเป็นอิสระต่อกัน โดยในแนวราบวัตถุ มีความเร็วคงตัว ส่วนในแนวดิ่งวัตถุมีความเร่งคงตัวซึ่งในกรณีนี้คือ ความเร่ งโน้มถ่วงของโลก จึงทำ�ให้วัตถุ เคลื่ อนที่ เป็นแนวโค้ง เรียกว่าการเคลื่อนที่ลักษณะนี้ว่า การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล์ ด้านความรู้ ผลของความเร่งที่มีต่อการเคลื่อนที่แนวตรง การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล์ การเคลื่อนที่แบบวงกลม และการเคลื่อนที่แบบสั่น จากคำ�ถามตรวจสอบ ความเข้าใจระหว่างเรียน การสรุป การเขียนผังมโนทัศน์ คำ�ถามท้ายบทและแบบทดสอบ ด้านทักษะ 1. การสังเกต และการลงความเห็นจากข้อมูล จากการ อภิปรายผลการสังเกตและการสรุป 2. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะผู้นำ� จากการ ทำ�กิจกรรม 3. การคิดอย่างมีวิจารณญาณ จากการวิเคราะห์ผลการ ทำ�กิจกรรมแต่ละกิจกรรม และลงข้อสรุปเกี่ยวกับ ผลของความเร่งที่มีต่อการเคลื่อนที่แบบต่าง ๆ ด้านจิตวิทยาศาสตร์ 1. ความอยากรู้อยากเห็นและความมีเหตุผล จากการ อภิปรายร่วมกันและสรุป 2. ความร่วมมือช่วยเหลือ จากการทำ�กิจกรรม 135