คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551

การวิเคราะห์ตัวชี้วัด แนวทางการจัดการเรียนรู้ แนวทางการวัดและประเมินตัวชี้วัด ตัวชี้วัด 4. สังเกตและอธิบายแรงกิริยาและแรงปฏิกิริยาระหว่างวัตถุคู่หนึ่ง ๆ ด้านความรู้ แรงกระทำ�ระหว่างวัตถุคู่หนึ่งๆ เป็นแรงกิริยา และแรงปฏิกิริยา แรงคู่นี้เกิดขึ้นพร้อมกัน ขนาดของแรงทั้งสองจะเท่ากัน แต่มีทิศทาง ตรงข้าม และเป็นแรงที่กระทำ�กับวัตถุต่างกัน ด้านทักษะ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ 1. การสังเกต (แรงที่โต๊ะหรือกำ�แพงกระทำ�กับมือ) 2. การวัด (การใช้เครื่องชั่งสปริงวัดขนาดของแรง) 3. การลงความเห็นจากข้อมูล (จากการอภิปราย เกี่ยวกับแรงของเครื่องชั่งสปริง) ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 1. การสื่อสาร (การนำ�เสนอผลการทำ�กิจกรรม) 2. การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (การลงข้อสรุป จากการอภิปรายผลการทำ�กิจกรรม) 3. ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะ ผู้นำ� (การทำ�กิจกรรมเกี่ยวกับแรงกิริยาและ แรงปฏิกิริยา) ด้านจิตวิทยาศาสตร์ 1. ความมีเหตุผล (จากการใช้หลักฐานและเหตุผล ในการอภิปรายและสรุป) 2. ความร่วมมือช่วยเหลือ (จากการทำ�กิจกรรม ร่วมกัน) 1. นำ�เข้าสู่บทเรียน โดยให้นักเรียนทำ�กิจกรรม เช่น ให้นักเรียนใช้สันมือเคาะ ที่ขอบโต๊ะเบา ๆ หรือให้นักเรียนนั่งบนเก้าอี้ล้อเลื่อนแล้วนำ�ฝ่ามือไปผลัก กับกำ�แพง หลังจากนั้น ตั้งคำ�ถามว่า เมื่อใช้สันมือเคาะขอบโต๊ะด้วยแรง ที่ต่างกัน หรือเมื่อออกแรงผลักกำ�แพงด้วยแรงต่างกัน ผลของการผลัก กำ�แพงเป็นอย่างไร 2. อภิปรายร่วมกันเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปว่า เมื่อใช้สันมือเคาะโต๊ะด้วยแรงที่มากขึ้น หรือเมื่อผลักกำ�แพงด้วยแรงที่มากขึ้น ก็จะมีแรงจากโต๊ะหรือจากกำ�แพง โต้ตอบกลับด้วยแรงมากเช่นกัน โดยคู่ของแรงระหว่างมือกับโต๊ะ หรือคู่ของ แรงระหว่างมือกับกำ�แพง จะเกิดขึ้นพร้อมกันแต่ทิศตรงข้ามกัน และเป็นแรง ที่กระทำ�กับวัตถุต่างกัน 3. ให้นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อทำ�กิจกรรมเกี่ยวกับแรงกิริยาและแรงปฏิกิริยา โดยนำ�เครื่องชั่งสปริงสองอันมาเกี่ยวกัน แล้วยึดปลายด้านหนึ่งของ เครื่องชั่งสปริงตัวที่หนึ่งกับที่ยึด จากนั้นออกแรงดึงปลายที่เหลือของ เครื่องชั่งสปริงตัวที่สอง สังเกตค่าแรงที่อ่านได้จากเครื่องชั่งสปริงทั้ง 2 อัน ให้นักเรียนนำ�เสนอผลการทำ�กิจกรรม 4. ร่วมกันอภิปรายและสรุปเกี่ยวกับแรงกิริยาและแรงปฏิกิริยา รวมทั้ง ยกตัวอย่างการนำ�ความรู้เรื่องแรงกิริยาและแรงปฏิกิริยาไปใช้ในชีวิตประจำ�วัน ด้านความรู้ แรงกิริยาและแรงปฏิกิริยาจากการ นำ�เสนอ คำ�ถาม ตรวจสอบความเข้าใจระหว่างเรียนคำ�ถามท้ายบท และแบบทดสอบ ด้านทักษะ 1. การสังเกต การคิดอย่างมีวิจารณญาณ และ การลง ความเห็นจากข้อมูล จากการอภิปรายผลการสังเกต 2. การวัด ความร่วมมือ การทำ�งานเป็นทีมและภาวะ ผู้นำ� จากการทำ�กิจกรรม 3. การสื่อสาร จากการนำ�เสนอผลการทำ�กิจกรรม ด้านจิตวิทยาศาสตร์ 1. ความมีเหตุผล จากการอภิปรายร่วมกันและสรุป 2. ความร่วมมือช่วยเหลือ จากการทำ�กิจกรรม 134