คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เคมี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เล่ม 2

สาระสำ�คัญ มวลอะตอมเป็นมวลของธาตุ 1 อะตอม แต่อะตอมมีขนาดเล็กมาก ไม่สามารถชั่งได้โดยตรง จึง นิยมใช้มวลอะตอมสัมพัทธ์ ซึ่งได้จากการเปรียบเทียบมวลอะตอมกับมวลของธาตุมาตรฐาน ซึ่งปัจจุบัน ใช้ 12 C เป็นมาตรฐานในการเปรียบเทียบมวล มวลอะตอมเฉลี่ยของธาตุเป็นค่าเฉลี่ยจากค่ามวลอะตอม ของแต่ละไอโซโทปของธาตุชนิดนั้นตามปริมาณที่มีในธรรมชาติ มวลโมเลกุลและมวลสูตรเป็นผลรวม ของมวลอะตอมเฉลี่ยของธาตุที่เป็นองค์ประกอบของสารนั้น โมลเป็นปริมาณสารที่มีจำ�นวนอนุภาคเท่ากับเลขอาโวกาโดรหรือค่าคงตัวอาโวกาโดร คือ 6.02 × 10 23 อนุภาค มวลของสาร 1 โมล ที่มีหน่วยเป็นกรัม เรียกว่า มวลต่อโมล ซึ่งมีค่าตัวเลขเท่ากับ มวลอะตอม มวลโมเลกุลหรือมวลสูตรของสารนั้น สำ�หรับสารที่มีสถานะแก๊ส 1 โมล จะมีปริมาตร เท่ากับ 22.4 ลิตรที่ STP สารประกอบเกิดจากการรวมตัวของธาตุตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไป โดยมีอัตราส่วนโดยมวลของธาตุ อัตราส่วนโดยมวลของธาตุองค์ประกอบในสารประกอบสามารถแสดงในรูปของร้อยละโดยมวล ประกอบคงที่เสมอตามกฎสัดส่วนคงที่ สูตรเคมีสามารถแสดงได้ด้วยสูตรเอมพิริคัลหรือสูตรอย่างง่าย และสูตรโมเลกุล ซึ่งสูตรอย่างง่าย สามารถคำ�นวณได้จากอัตราส่วนโดยโมลของธาตุองค์ประกอบ และถ้าทราบมวลโมเลกุลของสารจะ สามารถคำ�นวณสูตรโมเลกุลได้ บทนี้ควรใช้เวลาสอนประมาณ 20 ชั่วโมง 4.1 มวลอะตอม 2 ชั่วโมง 4.2 โมล 9 ชั่วโมง 4.3 สูตรเคมี 9 ชั่วโมง เลขนัยสำ�คัญ หน่วยวัด แฟกเตอร์เปลี่ยนหน่วย วิธีการเทียบหน่วย อนุภาคในอะตอม ไอโซโทป พันธะเคมี และสูตรเคมี เวลาที่ใช้ ความรู้ก่อนเรียน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี บทที่ 4 | โมลและสูตรเคมี เคมี เล่ม 2 4