222 / 254
การรักษาดุลยภาพของกรด-เบส ของเลือดนอกจากการทำ�งานของไตและระบบหายใจแล้ว
ยังมีอีกกลไกหนึ่งคือ ระบบบัฟเฟอร์ (buffer system) ที่รักษาค่า pH ของเลือดให้เปลี่ยนแปลง
น้อยเมื่อมีกรดหรือเบสเพิ่มขึ้น
บัฟเฟอร์ คือ สารละลายกรดอ่อนและเกลือของกรดอ่อน หรือเบสอ่อนกับเกลือของเบสอ่อน
เป็นสารละลายที่รักษาสภาพ pH ของสารละลาย แม้จะมีการเติมกรดหรือเบสเข้าไปใน
สารละลาย โดยระบบบัฟเฟอร์ที่สำ�คัญของร่างกาย เช่น
- ระบบบัฟเฟอร์ไบคาร์บอเนต (bicarbonate buffer system)
บัฟเฟอร์ คือ กรดคาร์บอนิก (H
2
CO
3
) กับ ไฮโดรเจนคาร์บอเนตไอออน (HCO )
- ระบบบัฟเฟอร์ฟอสเฟต (phosphate buffer system)
บัฟเฟอร์ คือ H
2
PO กับ HPO
- ระบบบัฟเฟอร์โปรตีน (protein buffer system)
บัฟเฟอร์ที่เกิดจากหมู่คาร์บอกซิล (-COOH) และหมู่แอมิโน (-NH
2
) ของหมู่ R (side group)
บนสายโปรตีน
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 17 | ระบบขับถ่าย
ชีววิทยา เล่ม 4
210