แมงมัน : มาพร้อมฝนเยือน
เมื่อยามหน้าฝนมาเยือนของแต่ละปี ตั้งแต่เดือนพฤษภาคมเป็นต้นไป ที่ตลาดสดตอนเช้าหรือตอนเย็น โดยเฉพาะทางภาคเหนือของประเทศไทย จะพบสัตว์ชนิดหนึ่งที่ประชาชนทางภาคเหนือนำมาใช้เป็นอาหาร ก็คือ แมงมัน เป็นอาหาร
อย่างหนึ่งที่มีอยู่ในธรรมชาติ เป็นประเภทที่หายาก เพราะไม่สามารถเลี้ยงหรือเพาะพันธุ์ขึ้นมาได้
http://www.malaeng.com/blog/?p=6374
แมงมันจัดเป็นแมลงชนิดหนึ่ง มีลักษณะคล้ายกับมด ( The Subterranean ant ) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Carebara sp. ลำตัวแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ หัว อก และท้อง มีปีก 2 คู่ แมงมันตัวเมียมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้ ตัวเมียสีแดงเข้ม คล้ายสีเปลือกมังคุด แมงมันตัวเมียทำหน้าที่วางไข่ แมงมันตัวผู้ทำหน้าที่ผสมพันธุ์และมีแมงมันงาน ทำหน้าที่สร้างรัง ดูแลไข่และตัวอ่อนในรัง เป็นสังคมคล้าย ๆ กับพวกปลวก
แมงมันชอบอาศัยอยู่ตามเนินหรือที่ดอนที่น้ำไม่ท่วม ชอบดินเป็นดินแข็งมากกว่าดินร่วน อยู่ใกล้ต้นไม้ใหญ่ ๆ ขุดเป็นหลุมอยู่ใต้ดินลึกประมาณ 50 ซม. ไม่ได้ก่อหรือพูนดินสูงขึ้นมาเป็นจอมปลวก ในรอบปีหนึ่งจะมีแมงมันให้รับประทานเพียงครั้งเดียว คือ เริ่มต้นตอนเริ่มฤดูฝน เมื่อฝนตกน้ำฝนจะไหลซึมไปถึงรังของแมงมัน แมงมันต่าง ๆ ก็พร้อมจะออกมาจากรัง ตกตอนเย็นแมงมันก็จะออกมาจากรังเป็นระยะ ๆ แมงมันตัวผู้จะเข้าผสมพันธุ์กับตัวเมียเสร็จแล้วตัวเมียจะสลัดปีกออก เลือกที่ทำรังใหม่โดยเฉพาะที่ดอนใต้ต้นไม้ใหญ่ เพื่อสร้างอาณาจักรใหม่ต่อไป ในขณะที่แมงมันออกมาจากรัง แมงมันงานซึ่งจะมีมาก ชาวบ้านก็จับเอามารับประทานเป็นอาหารด้วย
โดยเฉพาะไข่แมงมัน ชาวบ้านจะชอบมากเป็นพิเศษ ชอบมากกว่าตัวแมงมัน วิธีที่ชาวบ้านสังเกตรังของแมงมัน สังเกตโดยมีแมงมันตัวเมีย สีแดง ๆ บินออกมาจากรูเป็นระยะ ชาวบ้านจึงไปขุดรังแมงมันเพื่อนำไข่มาใช้เป็นอาหาร การขุดไข่แมงมัน จะขุดในราว ๆ เดือนกุมภาพันธ์เท่านั้น เพราะถ้าเลยเดือนกุมภาพันธ์ไป ไข่แมงมันจะกลายเป็นตัวเต็มวัย
การขุดไข่แมงมัน ชาวบ้านจะมีความชำนาญตามภูมิปัญญาที่ถ่ายทอดกันมาจากบรรพบุรุษ อุปกรณ์ที่ใช้ในการขุด เช่น จอบ เสียม ขุดจนถึงบริเวณที่วางไข่ ชาวบ้านจะเอาถ้วยเล็ก ๆ ค่อย ๆ ตักไข่ออกมาใส่ในกะละมังหรือในถังน้ำ เพื่อล้างเอาเศษดินเศษผงต่าง ๆออก จนกระทั่งเหลือแต่ไข่แมงมันซึ่งมีสีน้ำตาลอ่อนใบเล็ก ๆ และตัวอ่อนของแมงมันมีสีขาว ๆ ที่พร้อมนำไปประกอบอาหาร ได้หลายชนิด เช่น ใส่ในไข่เจียว ตั้มยำ ต้มจืด ผัดพริก ไข่แมงมันจ่อม แมงมันคั่วเกลือ ผัดเผ็ดแมงมัน ฯลฯ
แมงมันเป็นอาหารตามฤดูกาลทางภาคเหนือ เป็นที่ต้องการของชุมชนมาก หาไม่ได้ง่ายนัก นิยมรับประทานทั้งไข่ และแมงมันตัวอ่อน ซึ่งปีหนึ่งจะหารับประทานได้เพียงหน้าฝน เมื่อฝนมาเยือนเท่านั้นเอง หมดหน้าฝนก็ต้องตั้งหน้าตั้งตารอฝนมาเยือนใหม่ ต่อไปอีก 1 ปี.
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ เป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่แสวงหากำไร ได้จัดทำเว็บไซต์คลังความรู้ SciMath เพื่อส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีทุกระดับการศึกษา โดยเน้นการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นหลัก หากท่านพบว่ามีข้อมูลหรือเนื้อหาใด ๆ ที่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาปรากฏอยู่ในเว็บไซต์ โปรดแจ้งให้ทราบเพื่อดำเนินการแก้ปัญหาดังกล่าวโดยเร็วที่สุด
The Institute for the Promotion of Teaching Science and Technology (IPST), Ministry of Education, a non-profit organization under the Thai government, developed SciMath as a website that provides educational resources in Science, Mathematics and Technology. IPST invites visitors to use its online resources for personal, educational and other non-commercial purpose. If there are any problems, please contact us immediately.
Copyright © 2018 SCIMATH :: คลังความรู้ SciMath. Terms and Conditions. Privacy. , All Rights Reserved.
อีเมล: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. (ให้บริการในวันและเวลาราชการเท่านั้น)